Công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và sự tự chủ của nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành này còn chưa đáp ứng được kỳ vọng, đòi hỏi một khung pháp lý và chính sách mới nhằm tạo ra những thay đổi tích cực hơn. Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 01/9/2025, ra đời để giải quyết những thách thức đó, tạo động lực mới cho các doanh nghiệp.
sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP ngày 03/11/2015 của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ. Nghị định số 205/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/9/2025.
Mở rộng phạm vi và nguồn lực hỗ trợ công nghệ
Nghị định 111/2015/NĐ-CP đã đặt nền móng cho chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, nhưng còn khá khái quát về nguồn lực và cơ chế hỗ trợ. Nghị định 205/2025/NĐ-CP đã khắc phục điểm này bằng cách mở rộng và cụ thể hóa các nguồn hỗ trợ cho hoạt động ứng dụng và chuyển giao công nghệ.
Theo Điều 5 của Nghị định 205, các tổ chức, cá nhân sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ thuộc danh mục ưu tiên phát triển sẽ được tiếp cận các nguồn lực tài chính mạnh mẽ hơn. Cụ thể, thay vì chỉ được hưởng “ưu đãi, hỗ trợ về chuyển giao công nghệ” như Nghị định 111, Nghị định mới đã liệt kê rõ ràng các nguồn hỗ trợ bao gồm:
- Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia: Đây là nguồn vốn trọng yếu, tập trung vào các dự án nghiên cứu và phát triển (R&D) mang tính đột phá, ứng dụng công nghệ mới.
- Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia: Hỗ trợ cho các hoạt động nghiên cứu cơ bản và ứng dụng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển công nghệ.
- Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao: Cơ hội để các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia vào các dự án lớn, tiếp cận công nghệ lõi và các chuyên gia hàng đầu, từ đó nâng cao năng lực tự chủ công nghệ.
Việc ấn định rõ các quỹ và chương trình này không chỉ làm tăng tính minh bạch của chính sách mà còn giúp doanh nghiệp có định hướng rõ ràng hơn khi tìm kiếm nguồn vốn và sự hỗ trợ từ Nhà nước. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Chính phủ trong việc đầu tư đúng trọng tâm, vào các hoạt động có hàm lượng công nghệ cao, tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng lớn.
Đơn giản hóa thủ tục và tăng tốc độ hỗ trợ
Một trong những thách thức lớn mà doanh nghiệp gặp phải trong quá trình tiếp cận chính sách hỗ trợ theo Nghị định 111 là thủ tục hành chính phức tạp và thời gian xét duyệt kéo dài. Mặc dù Nghị định 205 không nêu chi tiết các thủ tục hành chính, nhưng việc cụ thể hóa các nguồn quỹ và chương trình đã gián tiếp tạo điều kiện để các cơ quan quản lý ban hành các hướng dẫn chi tiết, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ.
Thay vì phải đi tìm kiếm và đăng ký ở nhiều nơi khác nhau, doanh nghiệp giờ đây có thể tập trung vào các quỹ và chương trình cụ thể được quy định trong Nghị định. Điều này tạo ra một “lối đi” rõ ràng hơn, giúp quy trình từ ý tưởng đến nhận hỗ trợ trở nên liền mạch và hiệu quả hơn với mục tiêu là đưa nguồn lực tài chính đến tay doanh nghiệp một cách kịp thời.
Thúc đẩy sự liên kết giữa các chính sách
Nếu như Nghị định 111/2015/NĐ-CP hoạt động tương đối độc lập với các chính sách khác thì Nghị định 205/2025/NĐ-CP đã tạo ra sự liên kết chặt chẽ hơn giữa các văn bản pháp luật hiện hành. Việc bổ sung “các ưu đãi, hỗ trợ khác theo quy định hiện hành” cho thấy một cách tiếp cận toàn diện, không chỉ dừng lại ở vấn đề công nghệ mà còn lồng ghép các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, và xúc tiến thương mại.
Sự lồng ghép này tạo ra một “hệ sinh thái chính sách” đồng bộ, giúp doanh nghiệp được hưởng nhiều khía cạnh ưu đãi khác nhau khi đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ. Ví dụ, một doanh nghiệp đổi mới công nghệ để sản xuất sản phẩm ưu tiên không chỉ nhận được hỗ trợ từ Quỹ Đổi mới công nghệ mà còn có thể được miễn giảm thuế, vay vốn ưu đãi từ các ngân hàng thương mại, đồng thời được hỗ trợ tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế.
Tăng cường vai trò của doanh nghiệp trong quá trình đổi mới
Nghị định 205 không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ từ phía Nhà nước mà còn thúc đẩy vai trò chủ động của chính các doanh nghiệp. Bằng cách tập trung vào “nghiên cứu ứng dụng, chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ”, Nghị định này khuyến khích doanh nghiệp không ngừng học hỏi, tiếp thu và làm chủ các công nghệ tiên tiến trên thế giới.
Điều này phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện tại, khi mà cạnh tranh không chỉ dựa vào giá thành mà còn dựa vào chất lượng sản phẩm và sự sáng tạo. Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cần phải tự mình đổi mới để trở thành đối tác tin cậy trong chuỗi cung ứng toàn cầu, thay vì chỉ là những nhà sản xuất gia công đơn thuần.
Nghị định số 205/2025/NĐ-CP là một văn bản pháp lý mang tính chiến lược, thể hiện sự thấu hiểu và quyết tâm của Chính phủ trong việc giải quyết những điểm nghẽn của chính sách cũ. Bằng cách mở rộng nguồn lực, cụ thể hóa các cơ chế hỗ trợ và tạo sự liên kết chính sách, Nghị định 205 đã tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, là đòn bẩy mạnh mẽ giúp các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vươn lên, làm chủ công nghệ và tự tin hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.
