Ngày 10/10/2025, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng chính thức có hiệu lực. Nghị định ra đời có thể sẽ mang đến bước ngoặt đối với cho thị trường vàng Việt Nam với điểm nhấn lớn nhất, được giới chuyên môn và dư luận đặc biệt quan tâm, chính là việc xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng, một chính sách đã tồn tại gần 13 năm.
Chấm Dứt Cơ Chế Độc Quyền Vàng Miếng
Trong suốt hơn một thập kỷ, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã thiết lập cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, giao nhiệm vụ này chủ yếu cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và giao thương hiệu vàng miếng SJC là thương hiệu vàng miếng quốc gia. Mục tiêu khi đó là nhằm ổn định thị trường vàng, chống lại tình trạng “vàng hóa” nền kinh tế và đưa vàng về đúng vai trò là tài sản dự trữ.
Tuy nhiên, cơ chế này, theo đánh giá của nhiều chuyên gia kinh tế và các tổ chức quốc tế, đã bộc lộ những hạn chế lớn, mà một trong số đó là việc tạo ra sự chênh lệch giá vàng miếng trong nước và thế giới ở mức quá cao, đôi khi lên tới gần 20 triệu đồng/lượng. Sự chênh lệch này không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn tạo ra rủi ro như thúc đẩy hoạt động buôn lậu vàng diễn biến phức tạp, gây áp lực lên tỷ giá và quản lý ngoại hối.
Nghị định 232/2025/NĐ-CP đã can thiệp một cách quyết liệt, thay vì tiếp tục duy trì thế độc quyền sản xuất và xuất khẩu, Nghị định mới cho phép mở rộng đối tượng và điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng. Cụ thể, bên cạnh NHNN, các doanh nghiệp kinh doanh vàng có đủ điều kiện về quy mô vốn, năng lực sản xuất, công nghệ, và tuân thủ các quy định về chất lượng sẽ được xem xét cấp phép để sản xuất vàng miếng.
Điều này đồng nghĩa với việc:
- Thương hiệu SJC không còn giữ vị thế độc tôn. Mặc dù SJC vẫn là một thương hiệu mạnh, nhưng thị trường sẽ đón nhận sự xuất hiện của các thương hiệu vàng miếng khác, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh.
- Cơ chế cung ứng được đa dạng hóa. Nguồn cung vàng miếng sẽ không chỉ phụ thuộc vào quyết định can thiệp của NHNN, mà còn được bổ sung bởi năng lực sản xuất của các doanh nghiệp, giúp phản ứng linh hoạt hơn với nhu cầu thị trường.
Đây là một bước đi quan trọng nhằm thực hiện cam kết thị trường hóa, đưa thị trường vàng về gần với quy luật cung cầu tự nhiên hơn.
Cơ Chế Quản Lý Mới và Điều Kiện Kinh Doanh Vàng
Bên cạnh việc xóa bỏ độc quyền sản xuất, Nghị định 232/2025/NĐ-CP còn mang lại những thay đổi toàn diện trong công tác quản lý hoạt động kinh doanh vàng, nhằm tăng cường minh bạch và trách nhiệm của các chủ thể tham gia.
- Siết Chặt Điều Kiện Đối Với Hoạt Động Kinh Doanh Mua, Bán Vàng Miếng
Nghị định mới đặt ra các tiêu chuẩn cao hơn đối với các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp được phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Các điều kiện về vốn pháp định, mạng lưới chi nhánh, và hệ thống kiểm soát nội bộ được nâng cấp để đảm bảo chỉ những đơn vị có đủ năng lực tài chính và quản lý rủi ro mới được tham gia vào phân khúc nhạy cảm này.
- Quy Định Về Quản Lý Chất Lượng Vàng Trang Sức, Mỹ Nghệ
Việc tăng cường kiểm soát chất lượng đối với vàng trang sức, mỹ nghệ thể hiện bằng việc Nghị định 232 quy định rõ ràng hơn về tiêu chuẩn hàm lượng vàng và quy trình kiểm định bắt buộc. Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng trang sức phải công bố rõ ràng hàm lượng vàng theo tiêu chuẩn quốc tế và chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm. Quy định này bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại.
Nâng Cao Trách Nhiệm Của NHNN
Với việc mở cửa thị trường vàng miếng, vai trò của Ngân hàng Nhà nước không bị thu hẹp mà được chuyển đổi. NHNN sẽ tập trung vào vai trò quản lý, giám sát thị trường và chủ động can thiệp khi cần thiết để ổn định vĩ mô, thay vì trực tiếp điều hành sản xuất. Nghị định mới trao cho NHNN những công cụ can thiệp linh hoạt hơn, bao gồm: mua, bán vàng trên thị trường quốc tế và trong nước; tổ chức các phiên đấu thầu hoặc chỉ định đơn vị sản xuất khi có biến động bất thường.
Nghị định mới có hiệu lực mang đến nhiều kỳ vọng từ quy định mới về việc xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng. Giới chuyên gia kỳ vọng chính sách mới sẽ mang lại những thay đổi tích cực như:
Thu hẹp chênh lệch giá: Sự cạnh tranh từ nhiều nhà sản xuất sẽ thúc đẩy giá vàng miếng trong nước tiệm cận với giá vàng quốc tế, chấm dứt tình trạng “lãi chênh lệch” bất hợp lý.
Tăng tính thanh khoản: Nguồn cung đa dạng hơn giúp tăng tính thanh khoản của thị trường, giảm tình trạng “sốt” giá và khan hiếm ảo.
Minh bạch hóa thị trường: Các quy định chặt chẽ hơn về điều kiện kinh doanh và chất lượng sản phẩm sẽ giúp thị trường vàng trở nên minh bạch hơn, giảm thiểu các hoạt động phi pháp.
Tuy nhiên, thách thức từ những quy định mới của Nghị định cũng không hề nhỏ, NHNN cần xây dựng một khung pháp lý chi tiết và hệ thống giám sát đủ mạnh để kiểm soát các nhà sản xuất vàng miếng mới. Việc chuyển đổi từ một cơ chế độc quyền sang cơ chế thị trường cần được thực hiện một cách thận trọng và có lộ trình, tránh gây ra những cú sốc hoặc bất ổn ngoài ý muốn.
Nghị định 232/2025/NĐ-CP là một bước tiến pháp lý quan trọng, khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc cải cách thị trường vàng. Đây là một cơ hội để thị trường kim loại quý Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập và bền vững hơn.
